نکاتی کلیدی در طرح مقاله

* – محتوا بررسی مطلب از این نظر لازم می شود که مطمئن شویم آیا به قدر کافی مطلب (حرف) در مقاله گنجانده شده است که منظور نویسنده را بیان کند؟

اغلب نویسنده با موضوع آنقدر آشنایی دارد و جزئیات برایش چنان بدیهی به نظرمیرسد که از یاد میبرد به قدر کافی وارد جزئیات شده و آگاهی کافی به خواننده بدهد تا توجهش را به موضوع مورد نظر جلب نماید. کمتر اتفاق میافتد که بیش از اندازه به شرح جزئیات پرداخته باشد. بنابراین اولین سئوالاتی که باید جواب داده شود این است که آیا به قدر کافی برای بیان مقصود خود مطلب در مقاله گنجانده ایم نه ؟ آیا احتیاج به ذکرجزئیات و مثالهای بیشتری هست؟ آیا حقایق ذکر شده احتیاج به تفسیر بیشتری دارد؟ آیا منابع مورد استفاده بهترین و تازهترین منابع در دسترس بوده است؟. بعد، نوشته از نظر دقت و صحت مطالب مورد موشکافی قرار میگیرد. اگر نویسنده در مورد صحت بعضی قسمتها اطمینان کافی ندارد میبایستی که آن قسمتها را با کلماتی نظیر لاشایل)، واحتمالاً) و «فکر میکنم» شروع نماید.

نظریه ها و تفسیرهای نویسنده یکبار دیگر از نظر منطقی بودن و قانع کنندگی آنها باید مورد تجدید نظر واقع شود. کوشش برای همراه کردن آرا خواننده با آنچه می خواهیم در مقاله اثبات کنیم ارتباط مستقیم با صداقت و سعی در صحت مطالب و میزان کوشش در بیان روشن و صریح آنها دارد. نویسنده باید بطور دایم این سئوال را از خود بکند که اگر به جای خواننده بودم آیا علاقهای به خواندن چنین مقالهای می داشتم؟ و آیا از خواندن آن سودی نصیبم میشد؟

* طرح بعد از گذراندن مرحله  فوق باید طرح مقاله را بررسی کرد. آیا در مقدمه مطالب غیر ضروری آورده نشده؟ آیا اولین جملات مقاله به دل خواننده میچسبد و او را وادار به ادامه  خواندن می نماید؟ آیا «موضوع» از همان ابتدای مقاله (یا از اوایل آن) برای خواننده روشن و هدایت کننده هست؟ آیا مطلب با قسمتهای مختلف آن به طور طبیعی با هم ارتباط دارند؟ یعنی آیا خواننده بدون گم کردن سرنخ (رشته ی مطلب) می تواند از یک بند یا گروهی از چند بند به بندهای بعدی برود؟ آیا نتیجه (خاتمه ی مطلب) خواننده را به همان جایی که مورد نظر نویسنده بوده است هدایت می نماید؟ آیا همه چیز به طور وضوح نوشته شده است؟

(معمولاً نتیجه و خاتمه  مقاله خلاصه و چکیده محتوای آن می باشد). بسیار اتفاق میافتد که حتی در آخرین مراحل نوشتن مقاله  متوجه می شویم که قسمتهایی از نوشته ست به نظر میرسد. یا مطالب نامربوط آن کاملاً تصفیه نشده و یا آنکه نشانه های تعجیلی در آن به چشم میخورد (حتی بعد از مرور و در هنگام پاک نویس) که در این صورت باید اقدام به رفع کلیه ی نواقص موجود بکنیم. در اینجا باز نکتهای را لازم به تذکر میدانم نه تنها تجربیات خود من اهمیت آنرا ثابت کرده بلکه بسیاری از نویسندگان و شعرا آنرا الگو قرار دادهاند و آن موضوع فاصله ی زمانی است.