بررسی گمرک به عنوان اولین و مهمترین مجری مقررات تجارت خارجی
امروزه گمرک به عنوان اولین و مهمترین مجری مقررات تجارت خارجی در کنار سایر عوامل ذیمدخلی در عرصه ی تجارت بینالملل اعم از بانکها، شرکتهای بیمه و مؤسسات حمل و نقل و … نقشی مهم و کلیدی در توسعهی تجارت قانونی و اعمال سیاستهای بازرگانی کشور ایفا مینماید.
گمرکات جهان، موظّف به اعمال مجموعهای از مقررات و سیاستهای تجاری، اقتصادی، صنعتی، ایمنی و بهداشتی هستند که صرفنظر از اولویتهای کاری خود علیرغم مسئولیتهای سازمانی نسبتاً مشابه، رویکرد و روشی که در اعمال این قبیل سیاستها به کار میبرند، به شدت متفاوت است. به بیان دیگر، سازمان گمرک از یک سو مسئول اجرای قوانین و مقررات پیچیدهی حاکم بر تجارت خارجی است و از طرف دیگر، با توجه به الزامات موجود در تجارت بینالملل و استانداردهای جهانی در رابطه با سادهسازی رویهها و تشریفات گمرکی باید تلاش خود را در جهت ایجاد تسهیلات تجاری به منظور افزایش کارآیی نظام گمرکی و بازرگانی کشور معطوف نماید.
این در حالی است که گستردگی حجم اطلاعات، تغییرات پیدرپی قوانین و مقررات داخلی، تحولات و چالشهای جدید در شرایط و مقررات نوین بینالمللی و بالأخره، حجم فزایندهی تجارت بینالمللی و پچیدگی آنها، همگی دست به دست هم داده و بهرهوری در این سازمان عظیم اقتصادی را تحت تأثیر قرار داده است. امروزه، تبدیل شدن به یک گمرک مدرن (e-customs) سالم و ایمن، مؤثر وکارآ به عنوان یک شریک تجارت و مرزبان اقتصادی کشور، متناسب با تغییرات، از طریق بررسی، اصلاح، ارتقا و روزآمد نمودن ساختار سازمانی، نیروی انسانی، قوانین و مقررات، سیستمها و رویههای گمرکی به عنوان هدف اصلی و اساسی در دستور کار گمرکات جهان قرار دارد.
از طرف دیگر، سازمان جهانی گمرک (WCO) به عنوان بزرگترین و مهمترین سازمان بینالدولی گمرکی موجود، با بهرهگیری از بیش از نیم قرن تجربه و نظرات تجربیات ۱۷۶ عضو دائمی خود در زمینههای مختلف امور گمرکی، اعم از امور مربوط به تعرفه و تجارت، تخلفات گمرکی، تسهیلات و مقررات، از طریق تهیه و تدوین توصیهنامهها، قطعنامهها و کنوانسیونهای بینالمللی گمرکی در جهت تحقق مهمترین هدف و فلسفهی وجودی خود که همان “رساندن گمرکات کشور به عالیترین درجهی یکنواختی و هماهنگی در روشهای گمرکی” میباشد، بیوقفه تلاش مینماید و تحقق این هدف را با اعمال اصول و قواعد ذیل قابل حصول میداند:
- اجرای برنامههایی به منظور نوینسازی مستمر روشها و عملیات گمرکی و در نتیجه، افزایش کارآیی و اثربخشی سازمان گمرک
- ارائهی کلیهی اطلاعات ضروری در مورد قوانین، مقررات، آییننامهها و دستورالعملهای اجرایی، روشها و عملیات گمرکی به متقاضیان
- کاربرد فنون جدید، نظیر مدیریت خطر، نظارتهای مبتنی بر بازبینی و همچنین جلوگیری بهینه از فناوری اطلاعات
- همکاری مقتضی با دیگر سازمانهای ذیصلاح ملّی، گمرکات و جوامع تجاری
- اجرای استانداردها و ضوابط بینالمللی موجود