آیا کووید-۱۹ در دوران بارداری با اوتیسم ارتباط دارد؟ یافته‌های یک مطالعه جدید و آنچه از آن نمی‌توان نتیجه گرفت
یک مطالعه گسترده در ماساچوست نشان داد نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری به کووید-۱۹ مبتلا شده بودند، کمی بیشتر در معرض طیفی از تشخیص‌های مرتبط با تکامل عصبی تا سن ۳ سالگی قرار داشتند. بیشتر این کودکان دچار تأخیر در گفتار یا حرکت بودند و این ارتباط زمانی قوی‌تر بود که مادر در اواخر بارداری و جنین پسر بوده باشد.
افزایش ریسک برای هر کودک ناچیز بود، اما از آنجا که میلیون‌ها زن در دوران همه‌گیری باردار بودند، حتی یک افزایش کوچک نیز اهمیت دارد. این مطالعه ثابت نمی‌کند که ابتلا به کووید-۱۹ در دوران بارداری باعث اوتیسم یا دیگر مشکلات مغزی در جنین می‌شود، اما نشان می‌دهد که عفونت و التهاب در این دوران می‌تواند بر رشد مغز نوزاد تأثیر بگذارد؛ پدیده‌ای که دانشمندان پیش از این در بیماری‌های دیگر نیز مشاهده کرده‌اند. این یافته دلیلی است برای اینکه به زنان باردار کمک کنیم از ابتلا به کووید-۱۹ دوری کنند و کودکانی را که در رحم در معرض این ویروس بوده‌اند، با دقت تحت نظر بگیریم.
یافته‌های این مطالعه
پژوهشگران در بیمارستان عمومی ماساچوست سوابق پزشکی بیش از ۱۸٬۰۰۰ مادر و فرزندانشان را که بین مارس ۲۰۲۰ تا مه ۲۰۲۱ (پیش از آنکه واکسن‌ها به طور گسترده در دسترس قرار گیرند) متولد شده بودند، بررسی کردند. از آنجا که تمام مادرانی که در آن دوره زایمان می‌کردند برای کووید آزمایش می‌شدند، تیم تحقیقاتی به وضوح می‌توانست تشخیص دهد کدام بارداری‌ها در معرض ویروس قرار گرفته‌اند.
حدود ۵٪ از این مادران در دوران بارداری به کووید مبتلا شده بودند. فرزندان آنها، حتی پس از در نظر گرفتن تفاوت‌ها در سن مادر، نژاد، وضعیت بیمه و زایمان زودرس، اندکی بیشتر از فرزندان مادران سالم در معرض تشخیص یک بیماری مرتبط با تکامل عصبی تا سن ۳ سالگی قرار داشتند.
این ارتباط در مواردی که عفونت در سه‌ماهه سوم بارداری رخ داده بود و در جنین‌های پسر قوی‌تر به نظر می‌رسید. با این حال، اکثریت قاطع کودکان در هر دو گروه، رشد طبیعی را نشان دادند.
دکتر آندریا ادلو، متخصص پزشکی مادر و جنین در بیمارستان عمومی ماساچوست و یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: «این گروه برای پیگیری بسیار شفاف و مناسب بود. به لطف آزمایش‌های سراسری در اوایل همه‌گیری، ما می‌دانستیم چه کسی به کووید مبتلا شده و چه کسی نشده است.»
کارشناسان می‌گویند کووید، که در برخی افراد پاسخ ایمنی قدرتمندی ایجاد می‌کند، با الگوی بیولوژیکی مشاهده‌شده در سایر عفونت‌های دوران بارداری مطابقت دارد. دکتر آلن براون، استاد روان‌پزشکی و همه‌گیرشناسی در دانشگاه کلمبیا که در زمینه عفونت مادر و رشد مغز تحقیق می‌کند، توضیح داد: «کووید یک کاندیدای بسیار قوی برای این پدیده است، زیرا میزان التهابی که ایجاد می‌کند بسیار شدید است.»
عفونت چگونه ممکن است بر رشد مغز تأثیر بگذارد؟
دانشمندان هنوز در حال کشف این موضوع هستند که انواع مختلف عفونت‌ها در دوران بارداری چگونه بر رشد جنین تأثیر می‌گذارند. بیماری شدید می‌تواند باعث التهابی شود که رشد مغز را مختل می‌کند یا منجر به زایمان زودرس شود که خود خطراتی را به همراه دارد.
دکتر روی پرلیس، نایب‌رئیس تحقیقات روان‌پزشکی در بیمارستان عمومی ماساچوست و از دیگر نویسندگان این مطالعه جدید، می‌گوید: «شواهد تاریخی طولانی وجود دارد که نشان می‌دهد عفونت مادر می‌تواند خطر بسیاری از اختلالات تکاملی عصبی را اندکی افزایش دهد.»
آزمایشگاه دکتر ادلو در حال بررسی این است که عفونت و التهاب چگونه ممکن است در رشد مغز اختلال ایجاد کنند. در یک مغز سالم، سلول‌های ایمنی با حذف اتصالات اضافی یا غیرضروری، به شکل‌گیری مدارهای عصبی در حال رشد کمک می‌کنند؛ فرآیندی که به آن «هرس سیناپسی» گفته می‌شود و سیم‌کشی مغز را شکل می‌دهد. هنگامی که سیستم ایمنی مادر توسط عفونت فعال می‌شود، مولکول‌های التهابی می‌توانند به مغز جنین برسند و فرآیند هرس را تغییر دهند.
مطالعات حیوانی فرضیه ادلو را تأیید می‌کنند. هنگامی که دانشمندان در موش‌های باردار التهاب ایجاد می‌کنند، فرزندان آنها اغلب تغییراتی در نحوه رشد و اتصال سلول‌های مغزی نشان می‌دهند؛ تغییراتی که می‌تواند یادگیری و رفتار را تحت تأثیر قرار دهد.
چرا اواخر بارداری و چرا پسران؟
در مطالعه ادلو و پرلیس، ارتباط بین کووید و تأخیرهای تکاملی زمانی قوی‌تر بود که عفونت در اواخر بارداری، یعنی در سه‌ماهه سوم، رخ داده بود. این دوره زمانی است که مغز جنین با سرعت بیشتری رشد کرده و میلیون‌ها اتصال عصبی را تشکیل داده و اصلاح می‌کند.
پرلیس می‌گوید: «وقتی به رشد اندام‌ها فکر می‌کنیم، معمولاً اوایل بارداری به ذهنمان می‌آید، اما مغز از این نظر یک استثنا است، زیرا بخش عظیمی از رشد مغز در سه‌ماهه سوم اتفاق می‌افتد و این روند پس از تولد نیز ادامه دارد. کاملاً محتمل است که سه‌ماهه سوم دوره آسیب‌پذیری خاصی برای رشد مغز باشد.»
اما همه با آسیب‌پذیری منحصربه‌فرد سه‌ماهه سوم موافق نیستند. دکتر برایان لی، استاد همه‌گیرشناسی در دانشگاه درکسل، هشدار داد که چون بیشتر مادران در این مطالعه هنگام زایمان آزمایش شده بودند، به سادگی عفونت‌های بیشتری در اواخر بارداری برای تجزیه و تحلیل وجود داشته است. او گفت: «این موضوع به مطالعه قدرت بیشتری برای یافتن تفاوت در سه‌ماهه سوم می‌دهد، اما ثابت نمی‌کند که عفونت‌های اوایل بارداری بی‌اهمیت هستند.»
این مطالعه همچنین تأثیرات قوی‌تری را در پسران نشان داد. این الگو آشناست: پسران به طور کلی بیشتر از دختران در معرض تأخیر در گفتار یا حرکت و تشخیص اوتیسم قرار دارند. پژوهشگران گمان می‌کنند که جنین‌های پسر ممکن است نسبت به استرس و التهاب پیش از تولد حساس‌تر باشند، هرچند مبنای بیولوژیکی آن به طور کامل درک نشده است.
این مطالعه چه چیزی را می‌تواند و چه چیزی را نمی‌تواند نشان دهد
ادلو و پرلیس با احتیاط می‌گویند که این مطالعه یک ارتباط را نشان می‌دهد، نه اثباتی بر اینکه عفونت کووید در بارداری باعث مشکلات تکاملی می‌شود. بسیاری از عوامل دیگر می‌توانند این ارتباط را توضیح دهند.
مادرانی که به کووید مبتلا می‌شوند ممکن است مشکلات سلامتی دیگری مانند چاقی، دیابت یا مشکلات سلامت روان داشته باشند که خطر تأخیرهای تکاملی را در کودکان افزایش می‌دهد. دکتر لی می‌گوید: «افراد مبتلا به اختلالات روانی بسیار بیشتر در معرض ابتلا به کووید هستند. زنان مبتلا به اختلالات روانی نیز با احتمال بیشتری فرزندانی با مشکلات تکاملی عصبی دارند. مادرانی که وضعیت سلامت جسمی بدتری دارند نیز در معرض خطر بیشتری برای داشتن فرزندان با مشکلات تکاملی عصبی هستند.»
تحقیقات دکتر لی نشان داده است که حتی عفونت‌های قبل یا بعد از بارداری نیز می‌توانند با اوتیسم مرتبط باشند، که نشان می‌دهد ممکن است ژنتیک یا محیط مشترک، و نه خود عفونت، در این امر دخیل باشد. به همین دلیل کارشناسان می‌گویند برای درک میزان هرگونه خطر ناشی از عفونت، به مطالعات بسیار بزرگتر و طولانی‌تری نیاز است.
ادلو، پرلیس و تیمشان قصد دارند کودکان حاضر در مطالعه خود را با بزرگتر شدنشان پیگیری کنند تا ببینند آیا تفاوت‌های اولیه باقی می‌مانند یا از بین می‌روند. آنها همچنین در حال مطالعه این موضوع هستند که چگونه التهاب در دوران بارداری بر جفت و مغز جنین تأثیر می‌گذارد و چگونه می‌توان با این اثرات مقابله کرد.
در مورد واکسیناسیون چطور؟
از آنجا که این مطالعه بارداری‌های اوایل همه‌گیری را، پیش از دسترسی گسترده به واکسن‌ها، دنبال کرده است، به این سؤال که آیا واکسیناسیون این خطر را تغییر می‌دهد یا نه، پاسخ نمی‌دهد. اما تحقیقات دیگر اطمینان‌بخش هستند.
یک مطالعه بزرگ ملی در اسکاتلند هیچ تفاوتی در نتایج تکاملی اولیه بین کودکانی که مادرانشان واکسینه شده بودند و آنهایی که واکسینه نشده بودند، پیدا نکرد. مطالعه دیگری در ایالات متحده نیز به همین نتیجه رسید: هیچ ارتباطی بین واکسیناسیون کووید پیش از تولد و تأخیرهای تکاملی تا ۱۸ ماهگی وجود ندارد. هر دو مطالعه با دهه‌ها داده که نشان می‌دهد واکسیناسیون در دوران بارداری برای مادر و نوزاد بی‌خطر است، همخوانی دارند.
ادلو می‌گوید: «واکسیناسیون یک جهش کوتاه است… سیستم ایمنی شما فعال می‌شود، سپس به حالت عادی باز می‌گردد. اما عفونت کووید بسیار طولانی‌تر، غیرقابل پیش‌بینی‌تر است و افراد ممکن است دچار… یک پدیده ایمنی نامنظم شوند که واقعاً در پاسخ به واکسن وجود ندارد.»
این یافته‌ها برای والدین و پزشکان چه معنایی دارد؟
از اواخر سال ۲۰۲۰، سردرگمی و اطلاعات نادرست گسترده‌ای در مورد ایمنی واکسیناسیون کووید در دوران بارداری وجود داشته است. برخی از زنان از ترس آسیب به نوزادشان در دریافت واکسن تردید کرده‌اند. اما شواهد از آن زمان تاکنون روشن بوده است: واکسن کووید در بارداری بی‌خطر است. کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا واکسیناسیون کووید را برای محافظت از هم مادر و هم کودک به شدت توصیه می‌کند.
کارشناسان می‌گویند درس بزرگتر این است که بارداری یک دوره آسیب‌پذیری است و پیشگیری نه تنها برای کووید، بلکه برای سایر عفونت‌ها نیز اهمیت دارد.
دکتر جانت کری، استاد اقتصاد در دانشگاه ییل، گفت که این خطرات، با وجود دهه‌ها شواهد، همچنان «کمتر از حد واقعی ارزیابی می‌شوند». او گفت: «با اینکه واکسن آنفولانزا برای زنان باردار توصیه می‌شود، تعداد بسیار کمی از آنها آن را دریافت می‌کنند. به نظر می‌رسد پزشکان در واکسینه کردن زنان باردار اکراه دارند.»
همانطور که دکتر گیل مور، مدیر علمی مرکز رشد و تکامل انسانی سی. اس. مات در دانشگاه ایالتی وین، بیان کرد: «محافظت از مادر، محافظت از سلامت بلندمدت فرزندان است… بهترین مداخله، واکسیناسیون است.»
بازتابی از یک قرن پیش
این ایده که آنچه در رحم اتفاق می‌افتد می‌تواند زندگی پس از تولد را شکل دهد، با مطالعات قحطی، مانند «زمستان گرسنگی هلند» در ماه‌های پایانی جنگ جهانی دوم، آغاز شد. بین سال‌های ۱۹۴۴ و ۱۹۴۵، با محاصره غرب هلند توسط نیروهای آلمانی، جیره غذایی به تنها چند صد کالری در روز کاهش یافت. هزاران نفر از گرسنگی جان باختند و زنانی که در آن دوره باردار بودند، نوزادانی به دنیا آوردند که بعدها با خطرات بالاتری از بیماری‌های قلبی، دیابت و اسکیزوفرنی مواجه شدند. این رویداد به سنگ بنای ایده «ریشه‌های جنینی» تبدیل شد؛ یعنی محرومیت یا استرس در بارداری می‌تواند اثرات مادام‌العمر داشته باشد.
همه‌گیری آنفولانزای سال ۱۹۱۸ این ایده را به حوزه عفونت گسترش داد. نوزادانی که در رحم در معرض آنفولانزا قرار گرفته بودند، بعدها تفاوت‌های کوچک اما پایداری در تحصیلات و درآمد نشان دادند؛ این یکی از اولین نشانه‌ها بود که بیماری در دوران بارداری می‌تواند بر رشد مغز تأثیر بگذارد. تحقیقات در تایوان، سوئد، سوئیس، برزیل و ژاپن نیز تأثیرات مشابهی را نشان داد. برخی استدلال کردند که این یافته‌ها بازتاب اختلالات جنگ جهانی اول بوده و نه خود آنفولانزا. اما مطالعات بعدی، از جمله تحقیقاتی از بریتانیا و فنلاند، شواهد مبنی بر یک اثر بیولوژیکی را تقویت کرده و تأکید کردند که خود عفونت، و نه آشفتگی‌های زمان جنگ، عامل اصلی بوده است.
دکتر کریستینا آدامز والدورف، استاد زنان و زایمان در دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن، توضیح داد: «این فقط آنفولانزا نیست که می‌تواند رشد عصبی جنین را تغییر دهد. انواع بسیاری از عفونت‌ها… در مادر می‌توانند به عنوان یک سیگنال به جنین منتقل شوند که می‌تواند رشد مغز او را تغییر دهد.»
یک قرن بعد، همین سؤال با کووید بازگشته است: آیا عفونت در دوران بارداری می‌تواند به طور نامحسوس نحوه رشد و یادگیری کودکان را شکل دهد؟ مطالعه جدید بیمارستان عمومی ماساچوست نگاهی اولیه به پاسخ این سؤال ارائه می‌دهد.
دکتر سلین گوندر، متخصص داخلی، همه‌گیرشناس و متخصص بیماری‌های عفونی، همکار پزشکی CBS News و همچنین عضو ارشد و سردبیر بخش بهداشت عمومی در KFF Health News است.
مشاهده زندگی‌نامه کامل
/ CBS News