بزرگراه‌های پنهان حیوانات در آمازون: مسیرهای شگفت‌انگیزی که به بقای حیات‌وحش کمک می‌کنند
حیوانات آمازون با کشف مسیرهای غیرمنتظره برای مسیریابی شبانه در جنگل، در حال انطباق با چالش‌های روزافزونِ گسستگی زیستگاه‌ها هستند.
در گستره‌ی انبوه جنگل‌های بارانی آمازون، حیات‌وحش هنگام عبور از میان زیستگاه‌های تکه‌تکه شده، اغلب با چالش‌های خطرناکی روبرو می‌شود. اما مطالعه‌ای جدید از واقعیتی شگفت‌انگیز پرده برمی‌دارد: برخی گونه‌ها برای حرکت ایمن در جنگل، از زیرساخت‌های ساخته‌ی دست بشر، مانند پل‌های معلق میان درختان (canopy walkway)، استفاده می‌کنند. این پژوهش که در نشریه‌ی Neotropical Biology and Conservation منتشر شده، نشان می‌دهد که چگونه پل‌های مرتفع، که در ابتدا برای گردشگران ساخته شده بودند، به مسیرهای حیاتی برای حیوانات درخت‌زی تبدیل شده‌اند. این گذرگاه‌های غیرمنتظره، نگاهی نادر به سازگاری گونه‌های آمازونی در بحبوحه‌ی تهدیدات مداوم جنگل‌زدایی و گسستگی زیستگاه‌ها فراهم می‌کنند.
بزرگراه پنهان بر فراز آمازون: مسیری امن و غیرمنتظره برای حیات‌وحش
یک تنبل آمازونی را تصور کنید که در حال عبور از پلی مرتفع در ارتفاع ۸۰ فوتی (حدود ۲۴ متر) از سطح جنگل است، یا یک تشی که به راحتی از میان درختان سر می‌خورد. این سناریو که شاید بعید به نظر برسد، هر روز بر روی پل‌های معلق مرکز مطالعات استوایی آمازون (ACTS) در نزدیکی ایکیتوس در پرو، در حال وقوع است. این سازه که برای بازدیدکنندگان و مشاهده‌ی تنوع زیستی غنی جنگل‌های بارانی طراحی شده، ناخواسته به شریان حیاتی برای گونه‌های مختلف پستانداران تبدیل شده است.
پژوهشگران با استفاده از دوربین‌های تله‌ای پیشرفته، به مدت سه هفته از حرکات شبانه‌ی حیوانات درخت‌زی فیلم‌برداری کردند. یافته‌ها هم شگفت‌انگیز و هم روشنگر بود. گونه‌هایی مانند تنبل‌های دو انگشتی، تشی‌های دم‌دراز، صاریغ‌های پشمالو و حتی یک میمون ساکی، در حال استفاده از این سکوهای معلق به عنوان مسیری امن برای عبور از جنگل تکه‌تکه شده، ثبت شدند. این حیوانات که معمولاً به دلیل خطرات از سطح جنگل دوری می‌کنند، اکنون از این پل‌های ساخت بشر بهره می‌برند و آن‌ها را به عنوان بزرگراه‌هایی طبیعی برای سفرهای شبانه خود به کار می‌گیرند.
این پژوهش که در نشریه‌ی Neotropical Biology and Conservation منتشر شده، بر نقش حیاتی این سازه‌های مرتفع در حفاظت از حیات‌وحش در اکوسیستم‌هایی که به طور فزاینده‌ای گسسته می‌شوند، تأکید می‌کند. این واقعیت که این گونه‌ها از زیرساخت‌های انسانی استفاده می‌کنند، نشان می‌دهد که چگونه چالش‌های زیست‌محیطی گاهی می‌توانند به راه‌حل‌های شگفت‌انگیزی منجر شوند.
پل‌های معلق: پلی میان جنگل‌های تکه‌تکه شده
با ادامه‌ی جنگل‌زدایی و توسعه‌ی انسانی که جنگل آمازون را تکه‌تکه می‌کند، گسستگی جنگل بیشتر شده و لکه‌هایی ایزوله از زیستگاه‌ها باقی می‌ماند که عبور و مرور را برای حیات‌وحش دشوارتر می‌سازد. برای پستانداران وابسته به درختان، عبور از میان این لکه‌ها می‌تواند تلاشی مرگبار باشد. جاده‌ها، مناطق پاک‌سازی شده و دیگر موانع، سدهای خطرناکی ایجاد می‌کنند، به ویژه برای گونه‌هایی که بیشتر عمر خود را در تاج‌پوش جنگل می‌گذرانند.
در چنین شرایطی، استفاده از پل‌های مرتفعی مانند پل‌های معلق ACTS، دیگر تنها یک پدیده‌ی جالب نیست، بلکه یک استراتژی حیاتی برای بقا محسوب می‌شود. این سازه تاج درختان را به هم متصل کرده و به حیوانات اجازه می‌دهد خطرات عبور از سطح زمین را دور بزنند. دوربین‌ها نشان دادند که بیشتر ترددها بین ساعت ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ شب، درست پس از غروب آفتاب و در زمانی که بسیاری از گونه‌های شب‌زی بیشترین فعالیت را دارند، رخ می‌دهد. این یافته‌ها حاکی از آن است که مسیرهای مرتفع، هم از نظر زمانی و هم فیزیکی، پناهگاهی امن در برابر خطرات کمین‌کرده در کف جنگل فراهم می‌کنند.
نکته‌ی مهم این است که این مطالعه نشان می‌دهد سطوح میانی تاج‌پوش جنگل به طور ویژه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند و اوج تردد حیوانات در ارتفاع ۷۰ تا ۹۰ فوتی (حدود ۲۱ تا ۲۷ متر) ثبت شده است. این مشاهده برای تلاش‌های حفاظتی بسیار ارزشمند است، زیرا نشان می‌دهد پل‌هایی که برای اتصال درختان در ارتفاعات مشابه طراحی شده‌اند، احتمال استفاده‌ی بیشتری از سوی حیات‌وحش دارند. در واقع، مطالعات پیشین نشان داده‌اند که نرخ عبور از روی پل‌های معلق می‌تواند به مراتب بیشتر از سطح زمین باشد، که این امر بر اهمیت ساخت گذرگاه‌های مرتفع برای حیات‌وحش جهت تضمین کارایی آن‌ها تأکید می‌کند.
تعادلی ظریف: طراحی پل‌های مؤثر برای حیات‌وحش
موفقیت پل‌های معلق ACTS به عنوان یک گذرگاه امن برای حیات‌وحش، درس‌های حیاتی برای طراحی پل‌های آینده به ما می‌آموزد. مسئله تنها ساخت یک سازه نیست، بلکه باید اطمینان حاصل کرد که این سازه قطعات مناسبی از زیستگاه را به هم متصل کرده و در ارتفاع مناسبی برای استفاده‌ی حیوانات قرار دارد. این پژوهش بر اهمیت ایجاد اتصالات چندگانه و تأمین پوشش گیاهی کافی برای جذاب‌تر کردن این پل‌ها برای حیات‌وحش تأکید می‌کند.
علاوه بر این، یافته‌های این مطالعه بر اهمیت در نظر گرفتن اقلیم‌های خرد محلی در طراحی چنین پل‌هایی تأکید دارد. مشخص شد که سطوح بالاتر تاج‌پوش جنگل هوای گرم‌تر و کمی بادخیزتر دارند، در حالی که سطوح پایین‌تر خنک‌تر و مرطوب‌تر هستند. این تفاوت‌های ظریف محیطی بر رفتار حیوانات تأثیر می‌گذارد و به پژوهشگران کمک می‌کند تا محل قرارگیری پل‌ها را برای بهینه‌سازی استفاده از آن‌ها تنظیم کنند. با در نظر گرفتن این عوامل در طراحی پل‌ها، کارشناسان حفاظت از محیط زیست می‌توانند شانس موفقیت پروژه‌های مشابه را در آینده افزایش دهند.