تحلیل جدید نشان می‌دهد که سیاره‌ای که از دیرباز ماه را شکل می‌داد، در بخش داخلی منظومه شمسی به وجود آمده بود
سوپرمون همان‌طور که از طریق قوس در آمفی‌تئاتر پولا دیده می‌شود. آرشیو: پولا، کرواسی – ۱۴ نوامبر ۲۰۱۶ – حق‌کپی‌رایت AP Photo
سیاره پیشین ماه، تھیه، میلیاردها سال پیش ناپدید شد و برای دانشمندان هیچ مدرک شیمیایی مستقیمی برای تأیید این فرضیه باقی نماند. اکنون تیمی از ستاره‌شناسان در فرانسه، آلمان و ایالات متحده سنگ‌های باستانی ماه و زمین را تجزیه و تحلیل کرده‌اند تا منشأ پیدایشی تھیه را ردیابی کنند.
بر اساس پژوهش جدید، یک سیاره که از دیرباز به شکل‌گیری ماه کمک کرده بود، احتمالاً بسیار نزدیک‌تر به خورشید شکل گرفته است؛ نزدیک‌تر از آنچه پیش از این دانشمندان تصور می‌کردند.
دانشمندان کشف کرده‌اند که تھیه، سیارهٔ باستانی که گمان می‌رود در شکل‌گیری ماه نقش داشته باشد، احتمالاً از بخش داخلی منظومه شمسی منشا گرفته است.
دهه‌هاست که تبیین غالب برای تولد ماه این است که تھیه حدود چهار و نیم میلیارد سال پیش به زمین اولیه برخورد کرده است.
آشغال‌های ناشی از آن برخورد، ماه را شکل دادند و ماده‌ای که از تھیه می‌آمد، در هر دو جسم – زمین و ماه – حضور یافت.
این ایده که تحت عنوان نظریهٔ برخورد عظیم شناخته می‌شود، از زمان تجزیه نخستین نمونه‌های آپولو، بیش از پنجاه سال پیش، مورد بحث قرار گرفته است.
با این حال، تھیه میلیاردها سال پیش ناپدید شد و برای دانشمندان هیچ مدرک شیمیایی مستقیمی برای تأیید این فرضیه باقی نماند. منشأ دقیق و ترکیب شیمیایی آن همچنان شناسایی دشواری بوده است.
اکنون تیمی از ستاره‌شناسان در فرانسه، آلمان و ایالات متحده سنگ‌های باستانی ماه و زمین را تجزیه و تحلیل کرده‌اند تا منشأ پیدایشی تھیه را ردیابی کنند.
«یکی از جنبه‌های این پژوهش که آن را این‌قدر جذاب می‌کند این است که نه تنها به ترسیم تصویری از اتفاقی که حدود چهار و نیم میلیارد سال پیش بر روی زمین رخ داد کمک می‌کند، بلکه تقریباً به‌دقت مکان اولیهٔ این جسم را مشخص می‌سازد»، گفت جیک فاستر، ستاره‌شناس در رصدخانهٔ سلطنتی گرینویچ در بریتانیا که در این مطالعه مشارکت نداشته است.
«ما در مورد سیاره‌ای صحبت می‌کنیم که دیگر وجود ندارد. تھیه از حدود ۴٫۵ میلیارد سال پیش وجود نداشته و عملاً به‌صورت کامل تبخیر شده است؛ اما با دقت قابل توجهی می‌توانیم مکان پیدایشی آن را تعیین کنیم»، او اضافه کرد.
مهندسی معکوس
تیم پژوهشی از سنگ‌های جمع‌آوری‌شده بر روی زمین و نمونه‌های بازگردانده‌شده از سطح ماه توسط فضانوردان آپولو برای بررسی ایزوتوپ‌های آن‌ها استفاده کرد.
این ایزوتوپ‌ها مانند اثر انگشت‌های شیمیایی عمل می‌کنند. دانشمندان پیش از این می‌دانستند که نسبت‌های ایزوتوپی فلزات در سنگ‌های زمین و ماه تقریباً یکسان هستند.
این شباهت، با این حال، فهم بیشتر دربارهٔ تھیه را دشوار ساخته است، زیرا تفکیک مادهٔ زمین اولیه از مادهٔ جسم برخوردکننده کاری چالش‌برانگیز بوده است.
پژوهش جدید سعی در انجام نوعی مهندسی معکوس سیاره‌ای دارد.
با بررسی ایزوتوپ‌های آهن، کروم، زیرکونیوم و مولیبدن، تیم صدها سناریوی ممکن برای زمین اولیه و تھیه را مدل‌سازی کرد و آزمود که کدام ترکیب می‌تواند نشانه‌های ایزوتوپی مشاهده‌شده امروز را تولید کند.
چون مواد نزدیک‌تر به خورشید تحت دما و شرایط متفاوتی نسبت به مواد دورتر شکل گرفته‌اند، ایزوتوپ‌های آن‌ها در نواحی مختلف منظومه شمسی الگوهای کمی متفاوتی نشان می‌دهند.
با مقایسه این الگوها، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که تھیه احتمالاً از منظومه شمسی داخلی، حتی نزدیک‌تر به خورشید نسبت به زمین اولیه، منشا گرفته است. پیش از این برخی دانشمندان بر این باور بودند که تھیه ممکن است در نواحی دورتر منظومه نسبت به زمین شکل گرفته باشد.
امید است این تحلیل بتواند به تحقیقات آینده دربارهٔ چگونگی رشد، برخورد و تکامل سیارات در مراحل اولیه یک منظومه شمسی افزوده شود.
برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ این خبر، ویدئوی موجود در پخش‌کنندهٔ رسانه‌ای بالا را تماشا کنید.