در حالی که فرانسه برای گسترش نظامی خود برنامهریزی میکند، اروپا چگونه نیروهای نظامیاش را تقویت میکند؟
کشورهای اروپایی در برابر تهدید روسیه و عدم قطعیت حمایت ایالات متحده، به سرعت برای تقویت دفاع خود اقدام میکنند.
فرانسه این هفته به جدیدترین کشور عضو اتحادیه اروپا تبدیل میشود که برنامههای گسترش ارتش خود را اعلام میکند؛ انتظار میرود امانوئل مکرون روز پنجشنبه اعلام کند خدمت نظامی (وظیفه نظامی) دوباره احیاء میشود — اگرچه بهصورت داوطلبانه — که تقریباً ۳۰ سال پس از پایان خدمت اجباری است.
در مواجهه با تهدید نظامی روسیه و عدم قطعیت نسبت به تعهد ایالات متحده برای دفاع از متحدان ترانسآتلانتیک خود، اروپا به سرعت برای تقویت صنعت دفاعی و قابلیت استقرار نیروهایش پس از کاهش اساسی این حوزهها از زمان جنگ سرد، اقدام میکند.
اگرچه روسیه در جنگ اوکراین خسارات قابلتوجهی را متحمل شده است، نیروهای نظامی اروپا آن را بهعنوان تهدید مستقیم محتمل در بازه دو تا پنج سال آینده میبینند. در همین حال، واشنگتن واضح کرده است که انتظار دارد همپیمانان اتحادیه اروپا بخش قابلتوجهی از دفاع خود را بر عهده بگیرند.
اگرچه مسئله سرمایهگذاری در صنعت دفاع عمدتاً اقتصادی است، سؤال دربارهٔ گسترش چشمگیر تعداد اعضای تماموقت نیروهای مسلح نیز بهطور جدی یک مسأله اجتماعی است — و منجر به بحثهای داغ در چندین کشور شده است.
فابیان ماندون، ژنرال ارشد فرانسه و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، هفته گذشته با اظهاری مبنی بر اینکه کشور باید برای «از دست دادن فرزندان خود» آماده باشد، زیرا روسیه «در حال آمادهسازی برای مواجهه با کشورهای ما تا سال ۲۰۳۰» است، موجی از اعتراضهای رسانهای و سیاسی ایجاد کرد.

موسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک (IISS) در گزارشی اخیر نوشت: «اکثر ارتشهای اروپایی برای رسیدن به اهداف جذب نیرو و حفظ پرسنل آموزشدیده، همچنین برای تأمین ذخیرهٔ کافی، با مشکل روبرو هستند.»
سوفیا بش، متخصص دفاعی در بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی، گفت «کمبودهای فزاینده در نیروی انسانی نظامی» باعث شدهاند تا کشورهای بیشتری از غرب اروپا به بررسی انواع مدلهای خدمت نظامی بپردازند.
«دورههای آموزشی برای ذخیرهدارها نیز باید تشدید شود، که برخی کشورها نیاز به احیای گستردهٔ این افراد دارند»، بش در گزارشی تابستان این سال نوشت. «برای کشورهایی که سنت آمادگی نظامی ندارند، همه اینها یک چالش سیاسی و اجتماعی حساس به حساب میآید.»
چندین کشور اتحادیه اروپا نوعی از خدمت نظامی دارند؛ این کشورها عمدتاً توسط کشورهای نوریک و بالتیک رهبری میشوند، جایی که مفهوم «دفاع کل» پایهگذار تفکر نظامی است و جذب نیروهای سرباز در حال گسترش است. فنلاند با بهرهگیری از خدمت نظامی عمومی مردانه، یکی از بزرگترین ذخیرههای جهان را دارد.
سوئد در سال ۲۰۱۸، خدمت نظامی انتخابی را دوباره احیا کرد؛ ثبتنام اجباری برای مردان و زنان، اما فرایند انتخابی سختگیرانهای که عوامل متعددی از جمله آمادگی جسمانی و «تمایل به خدمت» جوانان را مورد ارزیابی قرار میدهد.
سیستم خدمت نظامی دانمارک در ژوئن به زنان گسترش یافت و مدت زمان آن از چهار ماه به یازده ماه افزایش یافت. استونی دارای خدمت نظامی عمومی مردانه است، در حالی که لتونی و لیتوانی، مانند دانمارک، در صورت عدم کافی بودن داوطلبان، سربازان را از طریق قرعهکشی انتخاب میکنند.

در سایر کشورها، کرواسی که ۱۸ سال پیش خدمت نظامی اجباری را لغو کرده بود، اخیراً آن را بازگردانده است، در حالی که لهستان در حال تهیه برنامهای برای آمادگی آموزش نظامی در مقیاس بزرگ برای هر مرد بزرگسال بهمنظور دو برابر کردن اندازه ارتش خود است.
در حالی که نظرسنجیهای اخیر نشان میدهند که اکثریت در چندین کشور اروپایی، از جمله آلمان، فرانسه و لهستان، از نوعی خدمت نظامی اجباری حمایت میکنند، برخی دیگر از کشورها تا بهحال از خدمت نظامی اجتناب کردهاند.
دولت آلمان این ماه پس از یک مناظرهٔ پرشور تصمیم گرفت از نظام خدمت نظامی اجباری صرفنظر کند و بهجای آن مدل داوطلبانه را اعمال کند — اما اگر این مدل نتواند تعداد مورد نیاز را جذب کند، ممکن است بازنگری در احضار عمومی اجباری انجام دهد.
طرح پیشنهادی فرانسه بهاحتمال زیاد شامل بازگرداندن خدمت نظامی اجباری که در سال ۱۹۹۷ لغو شد، نخواهد شد. برخی کشورها به داوطلبان خدمت نظامی مزایایی مانند پاداشهای نقدی، دسترسی ترجیحی به مشاغل بخش عمومی و مکانهای تحصیل در دانشگاهها ارائه میدهند.
رهبران ارتش بهطور کلی میگویند داوطلبان حرفهایتر و انگیزه بیشتری نسبت به سربازان ملزمالاجرا دارند، اما ارتشهای داوطلبی هزینهبر هستند. سربازان ملزمالاجرا نه تنها تعداد پرسنل فعال را تشکیل میدهند، بلکه منبع بزرگی از ذخیرهدارهای احتمالی نیز به حساب میآیند.
با این حال، خدمت نظامی اجباری معجزهگر نیست و میتواند معکوس عمل کند. «در کشورهایی که مقاومت داخلی وجود دارد، خدمات نظامی اجباری حتی میتواند عزم عمومی برای تقویت دفاع ملی را تضعیف کند»، بش استدلال کرد.
«اکثر مدلهای موفق خدمت نظامی اروپایی امروز به درجه بالایی از داوطلبی متکی هستند — اما ایجاد تمایل به خدمت در یک جمعیتی که تاریخچهٔ نزدیک به خدمت نظامی ندارد، زمان و بحث داخلی مستمر میطلبد.»