گرچه دودو نیست، اما این پرنده تازه کشفشده ممکن است سرنوشتی مشابه داشته باشد
تینامو با نقاب خاکستری که در برزیل کشف شد، بدون هیچ ترسی از انسانها است. این میتواند سرنوشت او را رقم بزند؛ پرندهشناسان نگرانند.
نوشته جو تِرزّا
دودو مشهور، که بدن گرد و ساکن روی زمین بود و بدون هیچ ترسی از انسانها رفتار میکرد، به نماد انقراض تبدیل شد؛ زمانی که در قرن هفدهم از جزیره موریس و در نهایت از سطح زمین ناپدید گشت، کمی پس از آن که مستعمرهنشینان هلندی برای نخستین بار با آن مواجه شدند.
پرندهشناسان برزیلی اکنون میگویند که معادلی برای دودو در دل آمازون دوردست یافتهاند: تینامو با نقاب خاکستری، پرندهای شبیه مرغ که کاملاً از انسانها ترسی ندارد. آنها به پایان سرنوشت دودو نگاهی میاندازند تا از سرنوشت مشابه برای این تینامو جلوگیری کنند.
لوئیس مورایس، دانشجوی دوره دکترای زیستشناسی جانوری در موزه ملی ریو دو ژنایرو و نویسنده اصلی مقالهای که این کشف را اعلام کرد، گفت: «مقایسه با دودو از نظر علمی دقیق است». این مقاله روز سهشنبه در نشریه Zootaxa منتشر شد. او افزود: «رفتار این پرنده بازتابی از روایتهای تاریخی دودوی منقرض شده است و خطر انقراض آن به همان اندازه واقعی است».
تینامو با نقاب خاکستری که در کوههای دوردست سِرا دو دیویزور در غرب برزیل کشف شد، ظاهر، آواز و رفتارش بهشدت متفاوت از هر رفیق شناختهشدهای است. بیشتر تیناموها پرندهای خجالتی و مخفی هستند که رنگآمیزیشان به آنها امکان میدهد در میان محیط خود ترکیب شوند. در مقابل، این تینامو با پرهای سرخقهوهای روشن و یک نوار تاریک که از چشمهایش میگذرد، زینت یافته است؛ به همین دلیل به «نقابدار» نامیده میشود.
بهجالبترین نکته، رفتار کاملاً بیتوجه اوست. تیم آقای مورایس بهمدت سه سال سعی کرد این پرنده را ببیند، پس از اینکه برای نخستین بار در اکتبر 2021 در آکر، برزیل، بهصدای آن پی برد. اما وقتی خود را نشان داد، بهطرز شگفتانگیزی رام به نظر میرسید؛ بهآرامی در لایه زیرین جنگل میچرخید و هیچ تمایلی نسبت به حضور انسان نشان نمیداد. پژوهشگران از اینکه چندین بار پرندگان بهصورت تکتک به سمت آنان نزدیک شدند، شگفتزده شدند.
صداهای آن نیز به همان اندازه عجیب هستند: نداهای طولانی و دلنواز که بهگونهای در دل جنگل پخش میشوند که حس شنوندگان را هم در تشخیص فاصله و هم جهت دچار سردرگمی میکند. تیناموها معمولاً از سوتهای ساده، تکراری و گاهی سوگواریمانند، هُت و ترِل استفاده میکنند. اما صدای پیچیده این تینامو با نقاب خاکستری بهتدریج در فرکانس افزایش مییابد، همانند پیانیستی که بهتدریج یک مقیاس را مینوازد، گام به گام و با دقت.