«حد نهایی تنوع ژنتیکی انسانی»: انسانهای باستانی تقریباً ۱۰۰٬۰۰۰ سال در جنوب آفریقا منزوی بودند و ژنتیک آنها بهطرز شگفتانگیزی متفاوت است
نوشته کریستینا کیلگروو
ژنومهای باستانی از جنوب آفریقا نشان میدهند که انسانها بهمدت بیش از ۱۰۰ هزار سال در انزوا تکامل یافتهاند.
برآوردها نشان میدهد که انسانها بهمدت تقریباً ۱۰۰ هزار سال در جنوب آفریقا منزوی بودند؛ این جدایی باعث شد که آنها «فراتر از دامنهٔ تنوع ژنتیکی» که در افراد امروزی مشاهده میشود، قرار گیرند. این نتایج از یک مطالعهٔ ژنتیکی جدید میآید.
این کشف ایدهٔ این را تأیید میکند که Homo sapiens «مدرن» میتواند ترکیبهای متنوعی از ویژگیهای ژنتیکی داشته باشد، حتی آنهایی که خارج از معیارهای معمول هستند.
در مطالعهای که روز چهارشنبه (۳ دسامبر) در مجله Nature منتشر شد، پژوهشگران ژنومهای ۲۸ فرد باستانی را که بقایای آنها بین ۲۲۵ تا ۱۰٬۲۷۵ سال پیش میگردد، از جنوب آفریقا، در جنوب رودخانه لیمپوپو که از جنوب آفریقا منبع میگیرد و بهصورت قوسی به سمت شرق از موزامبیک تا اقیانوس میجوشد، توالیخوانی کردند.
سپس تیم نتایج ژنوم این اسکلتها را با دادههای منتشر شده از جمعیتهای باستانی و امروزی آفریقا، اروپا، آسیا، آمریکا و اقیانوسیه مقایسه کرد.
پژوهشگران کشف کردند که همهٔ افرادی که بیش از ۱٬۴۰۰ سال پیش در جنوب آفریقا زندگی میکردند، ترکیب ژنتیکی بهطرز چشمگیری متفاوت از انسانهای امروزی داشتند؛ این نشاندهندهٔ جدایی نسبی بخش جنوبی قاره تا زمان نسبتاً اخیر است.
پژوهشگران هنوز بهطور دقیق دلیل ماندن انسانها در این منطقه بهاینچندین سال بهصورت منزوی را نمیدانند.
«ما میتوانیم حدس بزنیم که فاصله جغرافیایی گسترده نقش مهمی در این انزوا داشته باشد، اما این حدس تا حدی رضایتبخش نیست؛ چون انسانها توانستهاند و اغلب مناطق جغرافیایی بزرگ را پشت سر بگذارند»، ماتیاس جاکوبسون، زیستشناس تکاملی انسان در دانشگاه اپسالا سوئد، در ایمیلی به Live Science گفت. با این حال، منطقه جغرافیایی اطراف رودخانه زامبزی که درست در شمال این گروه منزوی قرار دارد، ممکن است برای سکونت انسانهای باستانی مناسب نبوده باشد. «ترکیب فاصله و شرایط نامناسب میتواند جنوب را منزوی کرده باشد»، جاکوبسون افزود.
بسیاری از افراد باستانی جنوب آفریقا، از جمله کسانی که بین حدود ۱۰٬۲۰۰ تا ۱٬۴۰۰ سال پیش زندگی میکردند، «فراتر از دامنهٔ تنوع ژنتیکی افراد امروزی» قرار میگیرند، پژوهشگران در مطالعه خود نوشتند و افزودند که این افراد «حد نهایی تنوع ژنتیکی انسانی» را تشکیل میدهند.
پژوهشگران این مجموعهٔ ناشناختهٔ تنوع ژنتیکی را «مولفهٔ نژادی باستانی جنوب آفریقا» نامیدند و دریافتند که تا حدود سال ۵۵۰ میلادی هیچ نشانهٔ واضحی از ترکیب ژنی — یا اشتراک ژنها با افراد خارجی — وجود نداشت.
نتایج ما بنابراین با مطالعات زبانی، باستانشناسی و برخی از تحقیقات ژنتیکی اولیهای که به وجود نیای مشترک یا تعامل طولانیمدت بین شرق، غرب و جنوب آفریقا اشاره میکردند، در تضاد است.
متغیرهای ژنتیکی «واقعاً مهم»
ژنتیک منحصر به فرد انسانهای باستانی جنوب آفریقا سرنخهای بیشتری برای تکامل انسان و تنوع فراهم کرد.
جمعیت پیشاتاریخی جنوب آفریقا نیمی از تمام تنوع ژنتیکی انسان را در اختیار دارد، در حالی که مردم ساکن دیگر نقاط جهان نصف دیگر را تشکیل میدهند، جاکوبسون در یک بیانیه گفت. «بنابراین، این ژنومها به ما کمک میکنند تا دریابیم که کدام متغیرهای ژنتیکی واقعاً برای تکامل انسان مهم بودهاند»، او افزود.
هنگامی که آنها دهها تغییر ژنی DNA که بهخصوص در H. sapiens وجود دارد، از جمله در جمعیت باستانی جنوب آفریقا، بررسی کردند، متوجه شدند که چندین مورد مرتبط با عملکرد کلیه و چندین مورد دیگر مرتبط با رشد نورونهای مغز هستند. این تغییرات کلیوی ممکن است برای کمک به انسانها در حفظ یا کنترل آب بدن تکامل یافته باشند، در حالی که تغییرات نورونی ممکن است با مدتزمان توجه ارتباط داشته باشند و نشاندهند که انسانها تواناییهای ذهنی بهتری نسبت به نئاندرتالها یا دنیسوانها داشتهاند.
«من فکر میکنم که حتماً امکان دارد انسانها، حداقل جزئی، در چندین محل تکامل یافته باشند»، جاکوبسون گفت. «چگونه — و آیا — چنین فرایندی میتوانسته رخ دهد، و چگونه این ترکیب تنوع ژنتیکی به انسانهای ژنتیکی مدرن میانجامد، سؤال بازی است.»