رمز و راز دهساله زن بیچی هد با مطالعه DNA حل شد
نوشته: داریو رادلی
بهمدت بیش از یک دهه، اسکلت دوران رومی کشفشده در جنوب انگلیس موضوع بحث پیرامون مهاجرت، هویت و حدود علم باستانشناسی بوده است. اما یک مطالعهٔ اخیر نشان میدهد که زن به اصطلاح بیچی هد، مهاجر از دوردست نبوده، بلکه زن بومی از بریتانیا در دوره رومی بوده است.
دستآثارهایی که قدمت حدود ۲٬۰۰۰ سال دارند، در سال ۲۰۱۲ در جعبهای در تالار شهر ایستبورن پیدا شدند. برچسبی دستنویس نشان میدهد که این اسکلت در دههٔ ۱۹۵۰ نزدیک به صخرههای بیچی هد استخراج شده بود، اگرچه هیچ سوابقی از حفاری برای این رخداد موجود نیست. تاریخگذاری رادیوکربنی بعداً نشان داد که این زن بین سالهای ۱۲۹ تا ۳۱۱ میلادی، در دوران حکومت رومی در بریتانیا، درگذشته است.
تحلیلهای علمی اولیه بر اندازهگیریهای اسکلت متمرکز شدند و امکان ریشهٔ افریقایی زیرصحرا را پیشنهاد کردند. این فرضیه بهطور گستردهای در میان عموم جلب توجه کرد، آنقدر که در نمایشگاههای موزه گنجانده شد و این زن بهعنوان یکی از نخستین افراد آفریقایی شناختهشده در بریتانیا به نمایش درآمد. کارهای DNA منتشر نشدهٔ پس از آن احتمال منشا مدیترانهای، از جمله ارتباط با قبرس، را مطرح میکردند، اما دادههای ژنتیکی موجود در آن زمان ناقص و نامشخص بودند.
مطالعهٔ جدید، که توسط پژوهشگران موزه تاریخ طبیعی لندن به رهبری انجام شد و با همکاری دانشگاه کالج لندن صورت گرفت، از توالییابی پیشرفتهٔ DNA باستانی استفاده کرد که یک دهه پیش در دسترس نبود. با استخراج مقدار بسیار بیشتری از DNA با کیفیت بالا، توانستند نژاد او را در چارچوب ژنتیکی گستردهتری از دوره رومی جای دهند.
نتایج نشان میدهند DNA او بیشترین شباهت را به افراد ساکن مناطق روستایی جنوب بریتانیا در دوره رومی و همچنین به جمعیتهای امروزی انگلستان دارد. هیچ نشانهای از نژاد افریقایی زیرصحرا یا مدیترانهای اخیر وجود ندارد. تحلیل ایزوتوپی دندانها و استخوانهای او نشان میدهد که سالهای اولیه زندگیاش در سواحل جنوب بریتانیا سپری شده و الگوهای حرکتی او مشابه دیگر افراد بومی همان دوره است.
همچنین شواهد بیوانثروپولوژیکی دیگری وجود دارد که به فهم بیشتر زندگی او کمک میکند. او در زمان مرگ، ۱۸ تا ۲۵ سال سن داشت و ارتفاع کمی بیش از ۱٫۵ متر بود. زخمی بهبود یافته در یکی از پاهایش نشان میدهد که او زخم جدیای را در اوایل زندگیاش پشت سر گذاشته است. رژیم غذایی او که از طریق ردهای شیمیایی باقیمانده در استخوانها شناسایی شد، پر از غذاهای دریایی بود، که نشان میدهد او در منطقهای ساحلی زندگی میکرد.
با کمک روشهای مدرن قضایی، تیم همچنین پیشبینیهای جدیدی دربارهٔ ویژگیهای چهرهای او ارائه کردهاند، از جمله احتمال داشتن چشمان آبی، موهای روشن و رنگپوست متوسط. چنین نتایجی منجر به بهروزرسانی بازسازی دیجیتالی چهره او شده است.
اما این تنها یک معما تاریخی حلشده نیست؛ این موضوع همچنین نشان میدهد که چگونه تفسیرهای علمی میتوانند با پیشرفت روشها دگرگون شوند. تاریخچهٔ زن بیچی هد از داستان مهاجرت دوردست به روایت بومیتری تبدیل شده است که تصویری دقیقتر از زندگی در بریتانیا رومی ارائه میدهد.
اطلاعات بیشتر: موزه تاریخ طبیعی انتشار: Walton, A., Marsh, W., Strang, A., Seaman, J., Van Doorn, K., Eckardt, H., … Brace, S. (2025). زن بیچی هد: روشنسازی منشاء او با استفاده از رویکرد چندمعیاره انسانشناسی و بیومولکولی. مجلهٔ علم باستانشناسی, (106445). doi:10.1016/j.jas.2025.106445