پرونده معمای تیرانوسوروس کوچک احتمالاً حل شد
برای ۴۰ سال، دیرینه‌شناسان بر سر فسیل‌های کوچکی که در غرب ایالات متحده کشف شده بود، یک بحث داغ و طولانی داشتند. سؤال اصلی این بود: آیا این فسیل‌ها متعلق به یک تیرانوسوروس رکس (تی‌رکس) نوجوان هستند یا به گونه‌ای کاملاً مجزا از خانواده تیرانوسورها تعلق دارند؟
اکنون، یک پژوهش جدید شاید به این اختلاف پایان داده باشد. دیرینه‌شناسان روز پنجشنبه در مجله «نیچر» اعلام کردند که یک نمونه فسیلی در موزه‌ای در کارولینای شمالی، به «نانوتیرانوس لنسنسیس» (Nanotyrannus lancensis) تعلق دارد که گونه‌ای متمایز از خانواده تیرانوسورها است.
لیندسی زانو، دیرینه‌شناس موزه علوم طبیعی کارولینای شمالی و از نویسندگان این پژوهش، می‌گوید: «ما با حیوانی روبه‌رو هستیم که تمام این مدت جلوی چشم ما پنهان بوده است و این کشف پرسش‌های کاملاً جدیدی را مطرح می‌کند که ما به عنوان دیرینه‌شناس تا کنون نپرسیده بودیم.»
به گفته توماس هولتز، متخصص تیرانوسور در دانشگاه مریلند که در این پژوهش نقشی نداشته است، در دهه ۱۹۸۰، فسیل‌یاب‌ها جمجمه یک تیرانوسور کوچک را در همان سازند سنگی پیدا کردند که فسیل‌های تی‌رکس از آن به دست آمده بود. پژوهشگران در ابتدا این جمجمه را به عنوان یک گونه دایناسور مجزا شناسایی کردند.
اما در سال ۱۹۹۹، گروهی از پژوهشگران استدلال کردند که این جمجمه و نمونه‌های مشابه به یک تی‌رکس نوجوان تعلق دارند. این نظریه نشان می‌داد که این گونه مشهور، پیش از رسیدن به دوران بلوغ ترسناک خود، یک جهش رشدی فوق‌العاده را تجربه می‌کرده است.
دانشمندان از اکتشافات بعدی، مانند اسکلت تقریباً کامل «جین» که در سال ۲۰۰۱ پیدا شد، برای تقویت استدلال‌های خود در هر دو جبهه استفاده کردند. با این حال، فرضیه «تی‌رکس نوجوان» همچنان نظریه غالب باقی ماند.
هولتز می‌گوید چیزی که حل این مسئله را بسیار دشوار — و چنین بحث‌برانگیز و احساسی — کرده بود، این بود که هیچ‌کدام از نمونه‌های تیرانوسور کوچک‌تر، رشد کاملی نداشتند. اگر نانوتیرانوس واقعاً یک حیوان مجزا بود، پس نمونه‌های بالغ آن کجا بودند؟
زانو می‌گوید که نقطه عطف در سال ۲۰۰۶ رخ داد. دیرینه‌شناسان در مونتانا فسیل‌هایی را کشف کردند که به «دایناسورهای در حال دوئل» معروف شدند و سرانجام در سال ۲۰۲۰ توسط موزه علوم طبیعی کارولینای شمالی خریداری شدند. در آنجا بود که تیرانوسور کوچک این مجموعه توانست به درستی مورد مطالعه قرار گیرد (هویت حیوان دیگر که یک تریسراتوپس بود، مورد تردید نبود).
زانو نیز مانند اکثر دانشمندان در ابتدا تصور می‌کرد که این دایناسور یک تی‌رکس نوجوان است. اما او و همکارش، جیمز ناپولی، به زودی دریافتند که ممکن است با گونه متفاوتی روبه‌رو باشند.
آن‌ها برای تعیین هویت قطعی، استخوان‌های اندام این نمونه را برش دادند تا حلقه‌های رشد آن را بشمارند و همچنین اتصال مهره‌های ستون فقرات و آناتومی تکاملی آن را بررسی کردند. آن‌ها توانستند نشان دهند که این حیوان هنگام مرگ ۲۰ ساله بوده و یک موجود تقریباً بالغ محسوب می‌شده است.
زانو و ناپولی همچنین برای مطالعه بیش از ۲۰۰ فسیل تیرانوسور به سراسر جهان سفر کردند تا بتوانند مقایسه‌های لازم را انجام دهند. ناپولی می‌گوید این کار به آن‌ها کمک کرد تا تفاوت‌های آناتومیکی نمونه «دایناسورهای در حال دوئل» را با تی‌رکس شناسایی کنند. این نمونه دست‌ها و بازوهای به مراتب بزرگ‌تری نسبت به تی‌رکس داشت و اثری از یک انگشت سوم تحلیل‌رفته نیز در آن دیده می‌شد. جمجمه دندان‌های بیشتری داشت و سی‌تی اسکن‌ها الگوهای متفاوتی از اعصاب جمجمه را نشان می‌دادند. دم نیز مهره‌های کمتری داشت. تمام این ویژگی‌ها در اوایل رشد یک حیوان شکل می‌گیرند.
زانو می‌گوید: «اینکه چنین موجودی در بزرگسالی به یک تیرانوسوروس تبدیل شود، دانش ما از نحوه رشد مهره‌داران را نقض می‌کند. این نظریه که او یک تی‌رکس نوجوان بوده، دیگر قابل دفاع نیست.»
تحلیل‌های این تیم نشان می‌دهد که نانوتیرانوس به احتمال زیاد به یک شاخه اولیه از تبار تیرانوسورها تعلق دارد که ۱۰۰ میلیون سال پیش، یعنی در زمانی که یک دریای داخلی، آمریکای شمالی را به جزایر جداگانه تقسیم کرد، از این تبار منشعب شده است. این گونه ممکن است خویشاوندی نزدیک‌تری با شاخه ساحل شرقی این خانواده داشته باشد.
زانو می‌گوید: «این کشف به معنای واقعی کلمه، چندین دهه تحقیق درباره رشد و زیست‌شناسی تیرانوسوروس رکس را زیر و رو می‌کند.» او به طور خاص به این فرضیه‌ها اشاره کرد که این حیوانات با رشد کردن دچار تغییرات اساسی می‌شدند و تی‌رکس تنها شکارچی بزرگ محیط خود بوده است.
این تیم همچنین شواهدی یافت که نشان می‌دهد «جین» — که مدت‌ها یک تی‌رکس نابالغ در نظر گرفته می‌شد — در واقع گونه دیگری از جنس نانوتیرانوس بوده است. این تیم نام این حیوان غیرمنتظره را «نانوتیرانوس لتائوس» (Nanotyrannus lethaeus) گذاشت.
هولتز — با وجود مخالفت با برخی جزئیات این پژوهش — شناسایی نانوتیرانوس بالغ و گمشده در این مقاله را یک ضربه قاطع توصیف کرد.
دیو هون، دیرینه‌شناس دانشگاه کوئین مری لندن که در این مطالعه نقشی نداشت، افزود: «این پژوهش نشان‌دهنده یک تغییر واقعی در توازن کنونی شواهد است.» این یافته‌ها برای متقاعد کردن نسبی برخی از شکاکان کافی است.
توماس کار، دیرینه‌شناس کالج کارتیج در ویسکانسین که از طرفداران قدیمی نظریه «تی‌رکس نوجوان» بوده است، این مقاله را در شناسایی نمونه «دایناسورهای در حال دوئل» «بسیار قطعی» خواند. اما او با این ادعای تیم که «جین» نیز گونه دیگری از این جنس بوده است، مخالفت کرد.
کار افزود: «اگر تمام نمونه‌های تیرانوسور کوچک از غرب آمریکای شمالی، نانوتیرانوس باشند، پس تی‌رکس‌های نوجوان کجا هستند؟ این بخش از پازل با هم جور در نمی‌آید.»
استیو بروساته، دیرینه‌شناس دانشگاه ادینبرو که او نیز از شکاکان دیرینه وجود این حیوان بود، می‌گوید که پرسش‌های بسیار بیشتری برای آینده وجود دارد.
اما بروساته اضافه کرد: «مهم‌ترین و کوبنده‌ترین پیام این مقاله این است که نانوتیرانوس واقعی است.»