اولین سیگنال رادیویی از دنباله‌دار 3I/Atlas، مناظره دربارهٔ ماهیت آن را به پایان می‌رساند
یک رصدخانه اولین سیگنال رادیویی از جسم بین‌ستاره‌ای 3I/Atlas را شناسایی کرد. این چه معنا دارد؟
عکس: NASA, ESA, دیوید جوییت (UCLA)؛ پردازش تصویر: جوزف دِپاسکال (STScI)
مدارک بیشتری برای تأیید منشاء طبیعی دنباله‌دار 3I/Atlas ظاهر شده است. پس از چند هفته پر از نظریه‌های توطئه، مناظرات در رسانه‌های اجتماعی و حدس‌زدهی در پادکست‌های محبوبی همچون جو روجن، این جسم بین‌ستاره‌ای همچنان به‌عنوان یک دنباله‌دار شناخته می‌شود. آخرین تأییدیه از رصدگاهی در آفریقای جنوبی بود که اولین سیگنال رادیویی از 3I/Atlas را کشف کرد.
اما چطور؟ سیگنال رادیویی؟ چنین سیگنالی باید نشان‌دهندهٔ فناوری‌پذیری جسم باشد، نه‌چندان؟ نکته این است که این سیگنال، مثل انتقالی که یک فضاپیما پخش می‌کند، نیست. این در واقع الگوی فرکانس رادیویی است که توسط MeerKAT، یک تلسکوپ رادیویی متشکل از ۶۴ آنتن هرکدام با قطر ۱۳.۵ متر و تحت نظارت رصدخانه رادیو نجومی آفریقای جنوبی، شناسایی شده است. و آن چه کشف شد: «جذب OH در خطوط ۱۶۶۵ MHz و ۱۶۶۷ MHz شناسایی شد»، به گفتهٔ پژوهشگران.
اینکه MeerKAT به‌طور دقیق چه چیزی را شناسایی کرد، خطوط جذب رادیویی توسط رادیکال هیدروکسیل، یعنی مولکول‌های OH بود؛ الگویی که با فعالیت معمولی دنباله‌دارها سازگار است. این خطوط به‌صورت جذب ظاهر می‌شوند چون 3I/Atlas بسیار نزدیک به خورشید بود و هندسهٔ مشاهده‌ای جذب را نسبت به انتشار ترجیح می‌دهد. این پدیده که چند روز قبل در WIRED توضیح داده شد، هنگامی که تسریع غیرگرانشی دنباله‌دارها به‌وجود آمد، آمده بود: وقتی دنباله‌دارها به نزدیک‌ترین نقطهٔ خود به خورشید می‌رسند، یخ خود را تبخیر می‌کنند و تحت تابش بیشتری قرار می‌گیرند. این امر همچنین مسیرشان را تغییر می‌دهد.
رادیکال هیدروکسیل (OH) می‌تواند در فرکانس‌های خاص (مثلاً خطوط ۱۶۶۵ MHz و ۱۶۶۷ MHz) تابش را جذب یا انتشاری کند که ناشی از تغییر سطوح انرژی آن است. این خطوط طیفی OH در سحابی‌ها، دنباله‌دارها و نواحی شکل‌گیری ستاره‌ها شناسایی شده‌اند. OH به نجوم‌دانان کمک می‌کند تا نواحی تولید ستارگان و آب در جهان را نقشه‌برداری کنند؛ چرا که تحت شرایط خاص می‌تواند در فرکانس‌های رادیویی به‌صورت روشن تابش کند.
آیا همچنان امیدی وجود دارد که این جسم فراتر از یک دنباله‌دار باشد؟
این کشف در تاریخ ۲۴ اکتبر، پنج روز پیش از رسیدن 3I/Atlas به نزدیک‌ترین نقطهٔ خود به خورشید، امکان‌پذیر شد. MeerKAT پیش از این در تاریخ‌های ۲۰ و ۲۸ سپتامبر سعی در شناسایی سیگنال‌های رادیویی داشت، اما موفق نشد. آوی لوب، فیزیک‌دانیست که در یک پست در Medium نوشت: «پنج هفته پیش، من رصدخانه‌های رادیویی مانند MeerKAT را تشویق کردم تا به‌دنبال انتشار رادیویی از 3I/ATLAS بگردند، زیرا جهت ورود 3I/ATLAS با جهت ورود سیگنال Wow! که در سال ۱۹۷۷ با فرکانس 1.4204556 GHz شناسایی شد، تا ۹ درجه هم‌راستا بود». به‌عنوان پاسخ، به من اطمینان داده شد که 3I/ATLAS توسط رصدخانه‌های رادیویی همچون MeerKAT مانیتور خواهد شد.
لوئب اذعان کرد که «تا به‌حال هیچ تشخیص رادیویی از 3I/ATLAS گزارش نشده است، به‌جز سیگنال جذب OH». طبیعتاً، نظارت مستمر بر این جسم لازم است تا مشخص شود آیا تولید OH به‌صورت ثابت یا متناوب است، و همچنین عواملی نظیر طول و ساختار دم آن را بررسی کند؛ تا به نتایج قطعی‌تری دربارهٔ ماهیتش برسیم.
لوئب از جمله پرصدای‌ترین مدافعان فرضیهٔ منشأ فناوری‌پذیر 3I/Atlas بوده است. (او در حال حاضر حتی کیم کارداشیان را برای پیوستن به تیم پژوهشی‌اش دعوت کرده.) نتایج MeerKAT اشتیاق او برای تحقیق دربارهٔ ماهیت دنباله‌دار را کاهش نداده است. او نوشت: «در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۲۶، انتظار می‌رود 3I/ATLAS در فاصلهٔ ۵۳ میلیون کیلومتر از مشتری عبور کند. در آن زمان، فضاگرمای جونو از آنتن دپل خود برای جستجوی سیگنال رادیویی از 3I/ATLAS در فرکانس‌های کم‌الگو از ۵۰ هرتز تا ۴۰ مگاهرتز استفاده خواهد کرد.»
آیا کشف MeerKAT برای پایان دادن به نظریه‌های توطئه دربارهٔ 3I/Atlas کافی خواهد بود؟ به‌احتمال زیاد، نه؛ اما حداقل مناظرات باعث ارتقاء آگاهی و علاقهٔ عمومی مردم به نجوم شده‌اند. در این میان می‌توانید مسیر دنباله‌دار 3I/Atlas را اینجا ببینید. و فراموش نکنید که تاریخ ۱۹ دسامبر را در تقویم خود علامت بزنید؛ آن روز مهمان بین‌ستاره‌ای به نزدیک‌ترین نقطهٔ خود نسبت به زمین خواهد رسید.
این داستان ابتدا بر روی WIRED به اسپانیایی و از اسپانیایی ترجمه شده است.