این ۵ ماموریت زهره ممکن است در دهه آینده برای مطالعه «همزاد اهریمنی» زمین پرتاب شوند

با این حال، برنامه‌های ناسا به دلیل مشکلات بودجه‌ای در هاله‌ای از ابهام قرار دارند.

زهره به‌تازگی آخرین فضاپیمای فعال خود را از دست داده است، اما ممکن است در چند سال آینده تعداد بیشتری از راه برسند.

ماموریت «آکاتسوکی» سازمان کاوش‌های هوافضای ژاپن (JAXA) که به دور زهره می‌چرخید، هفته گذشته پس از آنکه مهندسان بیش از یک سال برای برقراری ارتباط با این فضاپیمای خاموش تلاش کردند، رسماً پایان‌یافته اعلام شد. آکاتسوکی یک دهه را در مدار این سیاره سپری کرد و در زمان پایان ماموریتش، بسیار فراتر از عمر طراحی‌شده خود کار کرده بود و دیدگاه‌های بی‌سابقه‌ای از جو جهنمی زهره ارائه داد.

اگرچه این ماموریت زهره به پایان رسیده، ماموریت‌های بیشتری در دست برنامه‌ریزی هستند. اما سرنوشت برخی از آن‌ها به مویی بند است، زیرا به پشتیبانی ناسا در زمانی وابسته‌اند که این آژانس با کاهش بودجه بی‌سابقه‌ای روبرو است. دولت ترامپ کاهش ۲۴ درصدی بودجه مالی سال ۲۰۲۶ این آژانس را پیشنهاد کرده و آن را از ۲۴.۸ میلیارد دلار به ۱۸.۸ میلیارد دلار رسانده است. هرچند مجلس نمایندگان و سنای ایالات متحده بودجه بیشتری برای ناسا پیشنهاد داده‌اند، اما بودجه آمریکا همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برد، زیرا دولت در حالی که سال مالی از اول اکتبر آغاز شده، وارد دومین ماه تعطیلی خود شده است.

در ادامه، فهرستی از ماموریت‌های پیشنهادی به مقصد زهره آمده است.

ماموریت داوینچی (DAVINCI) ناسا (کاوش جو عمیق زهره برای بررسی گازهای نجیب، شیمی و تصویربرداری)

ماموریت ۵۰۰ میلیون دلاری داوینچی (DAVINCI) قرار است در اوایل دهه ۲۰۳۰ به عنوان ترکیبی از یک مدارگرد و یک کاوشگر فرودی پرتاب شود. مدارگرد طی دو گذر نزدیک، ابرها و کوه‌های زهره را بررسی خواهد کرد. کاوشگر فرودی با عرض یک متر (۳ فوت) به سمت سطح زهره سقوط خواهد کرد و در طول مسیر، جو بسیار غلیظ و ابرهای مملو از اسید سولفوریک آن را فهرست‌بندی کرده و تصاویری از عوارض سطحی زهره ثبت خواهد کرد.

ناسا می‌گوید این فضاپیما چندین دستاورد نخستین خواهد داشت، از جمله جستجوی ردپای هرگونه چرخه آب باستانی در زهره. این ماموریت بر «آلفا رجیو»، یک منطقه مرتفع از نوع «تسرا» (tessera) که تنها از طریق ابزارهای راداری مداری تصویربرداری شده، تمرکز خواهد کرد. این نوع عوارض زمینی ممکن است میلیاردها سال قدمت داشته باشند که این منطقه را به یکی از قدیمی‌ترین سطوح زهره تبدیل می‌کند.

داوینچی همچنین اولین ماموریتی خواهد بود که ترکیب شیمیایی جو پایینی زهره، بین ارتفاع ۲۷.۵ کیلومتری (۱۷ مایلی) تا سطح را ترسیم می‌کند. این امر به دانشمندان امکان می‌دهد تا درباره نحوه عملکرد گازها و ترکیبات شیمیایی روی سطح – و شاید حتی زیر سطح – زهره بیشتر بیاموزند. اما همه این‌ها به شرطی است که این فضاپیما به مرحله اجرا برسد، زیرا در فهرست ماموریت‌های لغوشده در بودجه ۲۰۲۶ ناسا توسط دولت ترامپ قرار دارد.

ماموریت وریتاس (VERITAS) ناسا (تابندگی، علوم رادیویی، اینسار، توپوگرافی و طیف‌سنجی زهره)

وریتاس (VERITAS) زودتر از سال ۲۰۳۱ پرتاب نخواهد شد تا به ما بیاموزد که چگونه زهره و زمین، که تقریباً هم‌اندازه هستند، در تاریخ سیاره‌ای خود تا این حد از یکدیگر متمایز شدند. اهداف علمی این ماموریت شامل درک چگونگی ناپدید شدن اقیانوس‌ها و میدان مغناطیسی زهره و نحوه تغییر عوارض سطحی آن توسط تکتونیک صفحه‌ای است. با این حال، وریتاس نیز مانند داوینچی، در صورت تصویب بودجه ۲۰۲۶ ناسا توسط ترامپ، لغو خواهد شد.

وریتاس، یک ماموریت نیم میلیارد دلاری، بر اساس طراحی فضاپیمای «مِیوِن» (MAVEN) ناسا ساخته شده که از سال ۲۰۱۴ در مدار مریخ قرار دارد. قرار است این فضاپیما به دور قطب‌های زهره بچرخد تا امکان مشاهده کل سیاره را فراهم کند. در ابتدا، مدار آن ۱۲۰ ساعته و بسیار بیضوی خواهد بود، اما مدیران قصد دارند با روشن کردن دوباره موتورها، به وریتاس اجازه دهند تا تنها در ۱۰ ساعت به دور سیاره بگردد.

سپس وریتاس از تکنیکی به نام «ترمز هوایی» (aerobraking) استفاده خواهد کرد؛ یعنی با بهره‌گیری از نیروی پسای جو بالایی زهره، سرعت فضاپیما را کاهش داده و مدار خود را پایین می‌آورد. این یک فرآیند طولانی است و انتظار می‌رود چندین ماه به طول انجامد، اما به فضاپیما این امکان را می‌دهد که سوخت کمتری به زهره حمل کند و در عوض، این جرم را به ابزارهای علمی اختصاص دهد. پس از پایان این مرحله، وریتاس قادر خواهد بود در ۱.۶ ساعت به دور سیاره بچرخد و ماموریت آن برای ۲.۵ سال زمینی به طول خواهد انجامید.

ماموریت «اِنویژن» آژانس فضایی اروپا

ماموریت اِنویژن (Envision) قرار است زودتر از نوامبر ۲۰۳۱ با موشک آریان ۶ شرکت آریان‌اسپیس پرتاب شود. این ماموریت که توسط آژانس فضایی اروپا (ESA) رهبری می‌شود، شامل یک رادار دهانه ترکیبی از ناسا و همچنین پشتیبانی از «شبکه فضای عمیق» این آژانس آمریکایی خواهد بود؛ شبکه‌ای متشکل از سه دیش رادیویی بزرگ که با فضاپیماها در سراسر منظومه شمسی ارتباط برقرار می‌کند. با این حال، مقامات اِسا اوایل امسال به نشریه «نیچر» تأیید کردند که مشارکت ناسا به دلیل کاهش‌های پیشنهادی در بودجه مالی سال ۲۰۲۶ این آژانس، در معرض خطر قرار دارد.

این ماموریت ۶۱۰ میلیون یورویی (۷۰۵ میلیون دلاری) به مدت ۱۵ ماه به سمت زهره حرکت خواهد کرد، سپس به مدت ۱۱ ماه در جو ترمز هوایی انجام می‌دهد تا به مدار علمی خود برسد که در آن تقریباً هر ۹۰ دقیقه یک بار به دور سیاره خواهد چرخید. اِسا می‌گوید این ماموریت بر ریشه‌های سکونت‌پذیری در منظومه شمسی تمرکز خواهد کرد، زیرا زهره ممکن است برای میلیاردها سال آب و هوایی مشابه زمین داشته باشد، پیش از آنکه عاملی باعث ایجاد شرایط کوره‌مانند کنونی در سطح آن شود. هدف این ماموریت، صرف چهار سال زمینی برای بررسی زهره از زیر سطح آن تا جو بالایی، شامل کسب اطلاعات بیشتر درباره تاریخچه سیاره و همچنین ترسیم آب و هوا و فعالیت‌های فعلی آن است.

این فضاپیما یک مدارگرد با چندین ابزار خواهد بود: یک رادار باند-S/رادیومتر مایکروویو و ارتفاع‌سنج که سطح سیاره را نقشه‌برداری می‌کند؛ سه طیف‌سنج نوری که گازهای کمیاب (از جمله گازهای آتشفشانی) و ترکیب سطح را بررسی خواهند کرد؛ یک رادار صوتی زیرسطحی برای بررسی لایه‌های زیرین تا عمق ۱ کیلومتری (۰.۶ مایلی)؛ و یک آزمایش علوم رادیویی برای مطالعه میدان گرانشی زهره و همچنین ترکیب و ساختار جو آن.

ماموریت «کاوشگر حیات زهره» شرکت راکت لب

شرکت «راکت لب» (Rocket Lab) که این ماموریت را به عنوان اولین ماموریت خصوصی برای کاوش زهره معرفی کرده، با همکاری موسسه فناوری ماساچوست (MIT) قصد دارد فضاپیمای کوچکی را برای جستجوی عناصر سازنده حیات، یعنی ترکیبات آلی، در لایه‌های ابری زهره پرتاب کند. انتظار می‌رود ماموریت «کاوشگر حیات زهره» (Venus Life Finder) از موشک «الکترون» و فضاپیمای «فوتون» شرکت راکت لب استفاده کند که در مداری در ارتفاع تقریبی ۴۸ کیلومتری (۳۰ مایلی) بالای سطح سیاره قرار خواهد گرفت. در ابتدا قرار بود این ماموریت در اوایل سال ۲۰۲۵ انجام شود، اما پس از یک تأخیر، ممکن است فضاپیما در تابستان ۲۰۲۶ پرتاب شود.

این ماموریت (که در گزارش‌های رسانه‌ای هزینه آن فقط ۱۰ میلیون دلار تخمین زده شده) شامل یک کاوشگر است که انتظار می‌رود در جو زهره سقوط کند و داده‌ها را عمدتاً در ارتفاعات بین ۶۰ تا ۴۵ کیلومتری (۳۷ تا ۲۸ مایلی) جمع‌آوری نماید. این منطقه به این دلیل انتخاب شده که شواهدی از وجود فسفین در آنجا گزارش شده و دما و فشار در این محدوده ارتفاعی مشابه زمین است.

طبق گفته «انجمن سیاره‌شناسی»، طی یک فاز جمع‌آوری داده‌های علمی که تنها بین سه تا پنج دقیقه طول می‌کشد، ابزار علمی لیزری ماموریت (یک نِفلومتر خودکار فلورسانس) به مولکول‌های ابر در جو برخورد می‌کند. سپس این ابزار نور پراکنده شده را برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اندازه، شکل و غلظت مولکول‌ها بررسی خواهد کرد. اگر مولکول‌ها آلی باشند، ممکن است بدرخشند یا به صورت خودکار فلورسانس کنند.

ماموریت مدارگرد زهره سازمان پژوهش‌های فضایی هند

هند قصد دارد اولین ماموریت خود به زهره را زودتر از سال ۲۰۲۸، پس از چندین ماموریت برای مقایسه سیارات منظومه شمسی، ارسال کند: سه ماموریت فضایی «چاندرایان» به ماه (۲۰۰۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۳) و «ماموریت مدارگرد مریخ» به سیاره سرخ در سال ۲۰۱۴. ماموریت مدارگرد زهره که با نام «شوکریان» (Shukrayaan) نیز شناخته می‌شود، ۱۴۷ میلیون دلار (۱۲.۳۶ میلیارد روپیه) هزینه دارد و پرتاب آن از سال ۲۰۲۳ به تعویق افتاده است.

سازمان پژوهش‌های فضایی هند در اطلاعات پیش‌زمینه این ماموریت می‌گوید که زهره به دلیل جو غلیظ دی‌اکسید کربن، سطح پرفشار و یونوسفر (جو بالایی) فعال خود که تحت تأثیر باد خورشیدی (جریان دائمی ذرات از خورشید) قرار دارد، بسیار جالب توجه است.

قرار است ماموریت مدارگرد زهره به دور این سیاره بچرخد تا سطح، جو و تعاملات خورشیدی آن را مطالعه کند و همچنین ترمز هوایی در جو را آزمایش نماید. برخی از اهداف علمی ۱۶ محموله آن شامل نقشه‌برداری با وضوح بالا از سطح، بررسی گرد و غبار و «هواتاب» در جو، مطالعه لایه‌های زیر سطح و بررسی طیف پرتو ایکس پرتوهای خورشیدی در نزدیکی سیاره است.

به انجمن‌های فضایی ما بپیوندید تا درباره آخرین ماموریت‌ها، آسمان شب و موارد دیگر به گفتگو ادامه دهید! و اگر نکته خبری، اصلاحیه یا نظری دارید، ما را در community@space.com مطلع کنید.