رونمایی از اولین تصویر دنباله‌دار 3I/ATLAS پس از بازگشت از پشت خورشید
یک ستاره‌شناس توانسته است با استفاده از تلسکوپ قدرتمند «دیسکاوری» در رصدخانه لاول و همچنین تلسکوپ کوچک شخصی خود، از دنباله‌دار 3I/ATLAS تصویربرداری کند. به نظر می‌رسد این تصاویر جدید، اولین رصدهای نوری از این میهمان میان‌ستاره‌ای پس از پنهان شدن آن در پشت خورشید باشند.
تصاویر جدید نشان می‌دهند که دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای 3I/ATLAS پس از عبور از پشت خورشید، بار دیگر از زمین قابل مشاهده شده است.
یک ستاره‌شناس با استفاده از تلسکوپ قدرتمند دیسکاوری در رصدخانه لاول آریزونا، در روز هالووین، جمعه (۳۱ اکتبر)، تصویری را به ثبت رسانده که گمان می‌رود اولین تصویر نوری پس از حضیض خورشیدی این میهمان میان‌ستاره‌ای باشد.
کیچنگ ژانگ، پژوهشگر فوق دکتری در این رصدخانه، متعاقباً دریافت که این دنباله‌دار با تلسکوپ‌های کوچک نیز قابل مشاهده است و روز یکشنبه (۲ نوامبر) نمونه‌ای از آن را در وبلاگ خود با عنوان «Cometary» منتشر کرد. به گفته ژانگ، تلسکوپ‌های آماتوری استاندارد اکنون باید بتوانند این دنباله‌دار را در بیشتر مناطق نیمکره شمالی رصد کنند.
ژانگ روز جمعه به لایو ساینس گفت: «تنها چیزی که نیاز دارید، آسمانی صاف و افق شرقی بسیار باز است. منظره چندان چشمگیری نخواهد بود، فقط یک لکه محو است، اما این لکه طی چند روز آینده به طور فزاینده‌ای قابل مشاهده خواهد شد.»
دانشمندان از زمان کشف دنباله‌دار 3I/ATLAS در ماه ژوئیه، اطلاعات زیادی درباره آن کسب کرده‌اند. این دنباله‌دار که تنها سومین جرم میان‌ستاره‌ای ثبت‌شده تاکنون است، با سرعتی بیش از ۲۱۰ هزار کیلومتر بر ساعت (۱۳۰ هزار مایل بر ساعت) و با مسیری غیرمعمول، مسطح و مستقیم در حال عبور از منظومه شمسی ماست.
این دنباله‌دار هنگام گردش به دور خورشید، برای مدتی از دید زمینیان پنهان شد و روز پنجشنبه (۲۹ اکتبر) به نزدیک‌ترین فاصله خود از ستاره ما، که حضیض خورشیدی نامیده می‌شود، رسید. این فاصله در حدود ۲۱۰ میلیون کیلومتر (۱۳۰ میلیون مایل) یا ۱.۴ واحد نجومی از خورشید بود. با این حال، پژوهشگران و منجمان آماتور با استفاده از داده‌های تلسکوپ‌های فضایی، حتی پس از پنهان شدن آن در پشت خورشید نیز به ردیابی مسیر دنباله‌دار ادامه دادند.
در ۲۸ اکتبر، ژانگ و همکارش مطالعه‌ای را در سرور پیش‌چاپ arXiv منتشر کردند که نشان می‌داد دنباله‌دار 3I/ATLAS پیش از رسیدن به حضیض خورشیدی، به سرعت درخشان‌تر شده و رنگ آن به وضوح آبی‌تر از خورشید بوده است. این موضوع با این فرضیه که انتشار گاز بخش قابل توجهی از درخشندگی مرئی آن را در نزدیکی حضیض خورشیدی تشکیل می‌دهد، سازگار بود. ژانگ اشاره کرد که این دنباله‌دار ممکن است همچنان در حال درخشان‌تر شدن باشد، اما برای اظهار نظر قطعی به داده‌های بیشتری نیاز است.
به گفته ژانگ، تلسکوپ دیسکاوری لاول احتمالاً یکی از بزرگترین تلسکوپ‌هایی است که می‌تواند به اندازه کافی به افق نزدیک شود تا دنباله‌دار 3I/ATLAS را به این زودی پس از حضیض خورشیدی مشاهده کند. این دنباله‌دار از دید ما به سمت شمال و دور از افق شمال شرقی در حال حرکت است. ژانگ خاطرنشان کرد که فرصتی برای رصد این دنباله‌دار در گرگ‌ومیش صبحگاهی وجود دارد؛ زمانی که دنباله‌دار درست بالای افق قرار دارد، اما خورشید هنوز به قدری پایین است که آسمان بیش از حد روشن نشده باشد.
زمان برای تلسکوپ‌های بزرگ منبعی گران‌بهاست، به همین دلیل ژانگ از یک تلسکوپ کوچک (با لنز ۶ اینچی) برای آزمایش و کسب اطلاعات درباره شرایط مورد انتظار پیش از زمان‌بندی رصد خود با تلسکوپ دیسکاوری لاول استفاده می‌کند. او زمانی که دنباله‌دار حدود ۱۶ درجه از خورشید فاصله داشت (۵ درجه بالاتر از افق)، با موفقیت تصویر جدید را ثبت کرد.
ژانگ اشاره کرد که رصدهای رادیویی از دنباله‌دار 3I/ATLAS در تمام طول حضیض خورشیدی آن انجام شده و ممکن است شخص دیگری پیش از او رصد نوری پس از حضیض را انجام داده باشد، اما او مورد دیگری را مشاهده نکرده است.
ما در حال ورود به دوره‌ای مهم برای رصد 3I/ATLAS هستیم. دنباله‌دارها با نزدیک شدن به ستاره‌ها گرم می‌شوند و این باعث می‌شود یخ روی سطح آن‌ها تصعید شده و به گاز تبدیل شود. این بدان معناست که با دور شدن دنباله‌دار از ستاره ما، پژوهشگران باید بتوانند اطلاعات بیشتری درباره ترکیبات آن کسب کنند.
اخبار مرتبط
— تصاویر جدید از جرم میان‌ستاره‌ای 3I/ATLAS، «جت» غول‌پیکری را نشان می‌دهد که به سمت خورشید شلیک می‌شود.
— عکس «معجزه‌آسا»، دنباله‌دار لمون و یک شهاب‌سنگ را در هم تنیده بر فراز زمین ثبت کرد.
— دنباله‌دار 3I/ATLAS «همچون شلنگ آتش‌نشانی» در حال از دست دادن آب است و «دانسته‌های ما را درباره منظومه‌های ستاره‌ای بیگانه بازنویسی می‌کند».
در رسانه‌ها گمانه‌زنی‌های هیجان‌انگیزی مبنی بر اینکه 3I/ATLAS ممکن است یک فضاپیمای بیگانه باشد، مطرح شده است، اما بیشتر ستاره‌شناسان اطمینان دارند که این میهمان میان‌ستاره‌ای، یک دنباله‌دار معمولی از یک منظومه ستاره‌ای ناشناخته در کهکشان راه شیری است. همچنین ممکن است دنباله‌دار 3I/ATLAS قدیمی‌ترین دنباله‌داری باشد که تاکنون دیده شده است؛ یک مطالعه نشان می‌دهد که قدمت آن حدود ۳ میلیارد سال بیشتر از منظومه شمسی است.
برخی تحقیقات اولیه حاکی از آن است که قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض تشعشعات فضایی، این مسافر میان‌ستاره‌ای را دگرگون کرده و به آن پوسته‌ای ضخیم و پرتودیده بخشیده که دیگر شباهتی به منظومه ستاره‌ای اصلی خود ندارد. اگر چنین باشد، دانشمندان برای کشف منشأ این دنباله‌دار کار دشوارتری در پیش خواهند داشت. با این حال، با ظهور دوباره آن در آسمان شب، می‌توانیم در ماه‌های آینده منتظر انبوهی از تحقیقات جدید درباره دنباله‌دار 3I/ATLAS باشیم.
ژانگ گفت: «این دنباله‌دار به سرعت در حال فاصله گرفتن از خورشید است. فکر می‌کنم تا یک هفته دیگر فاصله آن از خورشید به حدود ۲۵ یا ۳۰ درجه برسد و در آن زمان تعداد زیادی از تلسکوپ‌های بزرگ دیگر در سراسر جهان نیز قادر به رصد و پیگیری آن خواهند بود.»