تعریف بازار و آشنایی با گونه شناسی بازار

بازار

 تعریف بازار

واژه ی بازار، به معنی محل خرید و فروش و عرضه ی کالاست. این واژه، بسیار کهن بوده و در برخی از زبانهای کهن ایرانی وجومیرسلیم،دداشته است. (( ۳۴۰ :۱۳۷۵ در فارسی میانهوازاربهآن »« و درفارسی پهلوی، »واچار « و در پارسی هخامنشی به آن »آباکاری، «  مرکب آبااز «   » به معنی محلکاریاجتماع و »« به معنی چریدن وگردیدن است، گفته می شده است.بازار به همراه مسجد جامع و مقر حکومتی (ارگ) در یک ارتباط فضایی، عناصر اصلی تشکیل دهنده ی شهر های ایرانی- اسلامی محسوب می گردیده اند. در این شهرها قبل از ساخته شدن محله ای در شهر، ابتدا بازار و میدان شکل می گرفت و ساکنان گرداگرد آنها ساکن می شدند. به همین اعتبار است که می توان از بازار به عنوان ستون فقرات شهر دوره ی اسلامی نام برد. ( حبیبی، ( ۴۸ :۱۳۷۵

گونه شناسی بازار

بازار ایران، با ویژگی های خود همیشه زبانزد جهانیان بوده و نام آن به همه ی زبان های جهان درآمده است.

بازارهای سنتی شهرهای ما، فضای شهری سنتی ایرانی، جایگاه تعاملات اجتماعی، نمود انگاره ی شهرنشینی، بروز هویت و حیات اجتماعی شهر، تجلیگاه تاریخ و خاطره ی جمعی شهروندان و بازتاب ارزش های قومی و فرهنگی آن تمدن شهریست. نمودار شماره ۱، گونه شناسی بازار را به لحاظ زمانی، ساخت کالبدی، نوع، حوزه ی عملکرد،مدیریت و نحوه ی اداره بازار را حبیب،نمایش می دهد.

 معرفی بازار تبریز

از دیرباز، هر آنجا که سخن از تبریز رفته است یکی از نشانههای بارز، وسعت، اهمیت و بزرگی شهر بوده است.

همه چیز در تبریز بر اثر نفوذ بازار شکل گرفته است. حتی بافت شهر نیز به صورت شعاعی از بازار منشعب گردیده است.

بازار تبریز از قرن چهارم هجری قمری در منابع مختلف آمده است . لذا می توان گفت که از عمر بازارهای

مسقف تبریز حداقل هزار سال می گذرد. پیش تر به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جاده ابریشم و گذر روزانه هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار

خوبی برخوردار بوده است .این بازار با داشتن حدود۵۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۲۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته بازار، ۱۱ باب دالان و ۹ باب مدرسه دینی، به عنوان اصلی ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز شناخته می شود ( قربانی، . ( ۱۴۵-۲۰۰ :۱۳۸۲ هسته مرکزی شهر تبریز در داخل یک چهارضلعی قرار گرفته و بازار تبریز در مرکز این چهارضلعی واقع شده است .این بازار از سمت شرق به عالی قاپو و از سمت غرب به مسجد جامع محدود شده و از سمت شمال، بخش هایی از شمال رودخانه مهران رود را شامل می شود و این دو بخش به وسیله پل های چوبی که در امتداد راسته بازار قرار دارند، به هم متصل می شوند.

بازار تبریز بر خلاف بازار های اغلب شهر های ممالک شرقی اسلامی و حتی ایران، محدوده معینی را با مرز مشخص به خود اختصاص داده است که دارای درب های ورودی ویژه ای است. لازم به توضیح است که بنای فعلی بازار در یک مقطع زمانی خاص احداث نشده و به مرور بر فضاها و عناصر آن اضافه گردیده است.