بررسی آیین نامه از نظرگاه حقوق عمومی
آییننامه از نظرگاه حقوق عمومی: مقرراتی که مقامات صلاحیت دار مانند وزیر یا شهردار و غیره وضع و به اجرا می گذارند؛ خواه هدف آن تسهیل اجراء و تشریح قانونی از قوانین موضوعه باشد، خواه در مواردی باشد که اساسا قانون وضع نشده است و در همین لفظ نظامنامه هم استعمال شده است. گاه خود مجلس نظامنامه وضع می کند. در حقوق اسلام این گونه مقررات را حکم میگفتند و آن رادر مقابل شرع بہکانے می بردند’, در برخی موارد نحوه و مراحل انجام ماده ای از قانون را به وسیله آیین نامه مقرر می دارند. به این ترتیب که یا مراتب را در همان ماده قید می کنند، مانند: ماده ۷- قانون محاسبات عمومی کشور. «…. نحوه انجام و حدود وظایف و مسئولیت های نمایندگی های خزانه دار استانها و چگونگی ارتباط آنها با خزانه داری کل و دستگاه های اجرایی مستقر در شهرستانهای تابعه به موجب آیین نامه ای که با رعایت مفاد این قانون به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می رسد معین خواهد شد.»
و یا اینکه در مادهای جداگانه موضوع مطرح می شود. به عنوان مثال برای تنظیم آییننامه اموال دولتی ماده ۱۲۲ قانون مزبور مقرر داشته:«آییننامه مربوط به نحوه اجرای فصل پنجم این قانون، چگونگی رسیدگی و نظارت و تمرکز حساب اموال منقول و غیرمنقول دولت از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.» . با امعان نظر در مطالب فوق می توان به وسعت دامنه شمول دستورالعمل و واژه های مترادف آن در سازمان ها و سیستم اجرایی کشور پی برد. به همین دلیل در این کتاب تا آنجا که بضاعت علمی نگارنده اجازه دهد، به تشریح کاربرد و شکلهای مختلف و در صورت .لزوم به نحوه تنظیم آن پرداخته خواهد شد
کاربرد و فایده
تنظیم و تدوین روش های انجام کار و ابلاغ آن به صورت دستورالعمل و یا به هر وسیله و تحت هر عنوان برای اجرای هر یک از وظایف سازمانی در زمان حال و اینده امری اقلامارت مثبت ملیریت امروز در جامعه انقلابی ماست. زیرا روش های انجام کار در واقع اجزای تشکیل دهنده یکک سیستم میباشند. همان طور که پیش تر هم بیان گردید، این اجزاء شامل گروهی از عملیات و ظایف و مأموریت ها می باشند که یک یا چند نفر از کارکنان در اجرای آن مشارکت دارند. برای مثال می توان از روش های مربوط به صدور احکام مرخصی ها، صدور احکام استخدامی، صدور احکام بازنشستگی و …. نام برد که در مجموع، سیستم کارگزینی را تشکیل میدهند. به همین ترتیب سیستم های تدارکاتی، مالی و محاسباتی، بازرگانی، سیستمهای فنی و اختصاصی سازمان ها و …. که هر کدام شامل تعدادی از روش های انجام کار است، در مجموع سیستمهای یک سازمان را به وجود .می آورد قدر مسلم خود هر سازمان جزئی از اجزای متشکله یک نظام است (خاصیت و ویژگی های جزء در کل وجود دارد).